Hướng dẫn lắp đặt và vận hành máy bơm định lượng

Các dòng máy bơm định lượng được lựa chọn dùng trong chiết rót và vận chuyển chất lỏng ăn mòn với lưu lượng thấp, phục vụ nhu cầu định lượng lưu lượng chất lỏng trước khi sử dụng. Bơm định lượng đóng vai trò quan trọng trong các ngành công nghiệp hiện nay đặc biệt là ngành công nghiệp hóa chất, ngành xử lý nước, xử lý nước thải, ngành công nghiệp hóa mỹ phẩm, ngành dược phẩm và thực phẩm.

ỨNG DỤNG CỦA MÁY BƠM ĐỊNH LƯỢNG

Máy bơm định lượng có nhiều công dụng tuyệt vời đối với đời sống và sản xuất hiện nay, đặc biệt trong các ngành công nghiệp, tuy nhiên mỗi loại bơm định lượng có những công dụng nhất định phù hợp với cấu tạo và nguyên lý hoạt động của chúng.

Công dụng của bơm định lượng: Đây là công dụng chung của các dòng bơm định lượng có mặt trên thị trường hiện nay.

• Ứng dụng bơm hóa chất trong ngành công nghiệp hóa chất
• Ứng dụng bơm hóa chất clo trong ngành xử lý nước sạch
• Ứng dụng bơm hóa chất trong nghiên cứu khoa học và trong phòng thí nghiệm
• Ứng dụng bơm các loại hóa chất có tính ăn mòn và mài mòn cao, các loại hóa chất độc hại, axit, bazo, xút, dung môi,…
• Ứng dụng bơm sơn đặc, keo đặc, mực in, bơm bùn, bơm thủy tinh lỏng
• Ứng dụng bơm dầu cá, rỉ mật, nhựa đường nhựa nóng
• Ứng dụng trong y học, dược phẩm, bơm thực phẩm: rượu, bia, bánh kẹo, nước ngọt,…
• Ứng dụng bơm chất tẩy rửa chống cáu cặn.
• Ứng dụng bơm hóa chất cho sản xuất, bột giấy.
• Ứng dụng bơm chất trợ nghiền xi măng.
• Ứng dụng bơm trong sản xuất dược liệu.
• Ứng dụng điển hình nhất của bơm định lượng là dùng bơm các loại hóa chất với lưu lượng nhỏ, có thể dùng chiết rót hóa chất, đặc biệt các loại hóa chất độc hại, hóa chất có tính ăn mòn cao hoặc dùng bơm chất lỏng với yêu cầu bơm chất lỏng với lưu lượng và độ chính xác cao.

Đặc điểm nổi bật của dòng bơm định lượng 

• Máy bơm hoạt động êm ái, không gây rung lắc, không có tiếng ồn khi sử dụng
• Ứng dụng đa dạng, hiệu quả cao, có thể sử dụng bơm nhiều chất lỏng khác nhau
• Thiết kế thông minh, an toàn, thiết kế nhỏ gọn, dễ di chuyển và vận hành, tháo lắp bơm
• Điều chỉnh dòng chảy dễ dàng
• Chi phí sử dụng và sửa chữa bảo dưỡng thấp, chi phí vận hành thấp
• Có thể điều chỉnh được dòng chảy lưu lượng từ thấp đến cao.
• Tốc độ dòng chảy ổn định và định lượng chính xác.

HƯỚNG DẪN LẮP ĐẶT MÁY BƠM ĐỊNH LƯỢNG ĐÚNG QUY CÁCH

1. Diện tích lắp đặt thiết bị

+ Mặt bằng lắp đặt máy bơm định lượng phải sạch sẽ và an toàn cho việc vận hành và bảo dưỡng  thiết bị. Chú ý đến khoảng không ở phần đầu hút, đầu đẩy của bơm và núm điều chỉnh lưu lượng bơm

+ Nếu bơm định lượng được lắp đặt ở ngoài trời thì cần thiết phải có mái che, đặc biệt là khi bơm được kết nối với các thiết bị khởi động điện và các thiết bị điều khiển khác

2. Đường ống hút

Việc lắp đặt đúng quy cách và kích thước ống hút đặc biệt quan trọng để vận hành bơm định lượng an toàn. Các yếu tố sau cần phải được tính đến:

A) Đường kính trong của ống được chọn theo lưu lượng bơm. Các đầu nối bơm định lượng có kích thước lớn hơn cho các ứng dụng khác nhau.

B) Chiều dài của ống

Chiều dài ống hút càng ngắn càng tốt. Và chiều dài phù hợp nhất theo bảng C

+ Chiều sâu hút lớn nhất là 1,5m

+ Tổng chiều dài của ống hút: 2,5m

C) Sơ đồ kiểu lắp đường ống hút cho bơm định lượng

Sơ đồ 1 kiểu lắp đường ống hút bơm định lượng

3. Bộ lọc đầu hút cho máy bơm định lượng

Lắp đặt bộ lọc tại đầu hút của bơm định lượng luôn luôn cần thiết, đặc biệt là khi dung dịch bơm có chứa các tạp chất rắn lơ lửng.

Chú ý: Một bộ lọc có kích cỡ nhỏ sẽ làm ảnh hưởng đến hiệu suất bơm. Nên sử dụng bộ Y lọc có kích thước lơn hơn so với kích thước của ống.

Tính chất của màng lọc thị phụ thuộc vào loại chất lỏng và lưu lượng của bơm

Đối với dung dịch có độ nhớt dưới 200 cps thì có thể tham khảo bản D dưới đây

Để tránh các hạt có kích thước lớn khi định lượng các dung dịch có chứa các hạt huyền phù thì đường ống hút của bơm không được lấy ở đáy thùng chứa, mà điểm hút phải cách đáy thùng ít nhất là 10cm

4. Đường ống hút cho bơm định lượng với dung dịch có độ nhớt cao

Một số điều cần lưu lý khi lắp đặt bơm cho dung dịch có độ nhớt cao:

+ Đối với loại ứng dụng này thì chúng tôi kiến nghị nên sử dụng đầu bơm bằng Inox

+ Đối với trường hợp độ nhớt cao thì van đầu đẩy nên dùng là van lò so

+ Đối với đường ống đầu hút thì phải có đường kính hợp lý. Với trường hợp độ nhớt của dung dịch lớn hơn 2000 cps thì lựa chọn kích thước ống hút lớn hơn so với kích thước đầu hút của bơm

+ Trong mọi trường hợp khi bơm dung dịch có độ nhớt thì lựa chọn đường ống hút có kích thước ít nhất bằng với kích thước của đầu nối của bơm

Mối tương quan giữa tần suất “SPM” và độ nhớt dung dịch “CPS”, được thể hiện qua bảng sau:

5. Đường ống đẩy cho bơm định lượng

+ Khi mà bề mặt dung dịch bơm định lượng trong bể hút cao hơn mức chất lỏng của bể chứa thì sẽ xuất hiện một dòng chảy không kiểm soát được từ bể hút sang bể chứa.

Để tránh hiện tượng này thì áp lực đầu đẩy phải lớn hơn ít nhất 0,3 bar so với áp lực của đầu hút, trong trường hợp lưu lượng nhỏ thì độ chênh áp phải là 0,5 bar.

Trong trường hợp không đáp ứng được các điều kiện trên thì cần thiết phải lắp đặt van một chiều tại đường ống đầu đẩy để tránh hiệu ứng siphong

6. Van xả áp

Bơm định lượng màng cơ học phải lắp thêm một van an toàn (safety valve), một áp lực cao hơn áp lực làm việc tối đa của màng bơm sẽ làm hỏng cơ cấu màng

+ Van an toàn cần phải được lắp đặt ngay sau đầu đẩy của bơm và trước van đóng ngắt

+ Áp lực van (áp lực đặt) không vượt quá áp lực lớn nhất của bơm

+ Van xả áp bảo vệ bơm trong các trường hợp sau

– Áp lực dư (áp lực cao hơn giá trị cho phép)

– Lỗi người vận hành (Ví dụ: van đóng ngắt đóng khi mà bơm hoạt động thì van sẽ xả ra ngoài)

– Tắc ống đẩy (giảm tiết diện đường ống, gây tắc)

Lưu ý: nếu có van on/off trên đường ống đẩy thì cần lắp thêm 01 van xả áp

7. Lắp đặt thiết bị tiêu xung cho bơm định lượng

Thiết bị tiêu xung động là một phần thiết bị rất quan trọng để bơm định lượng hoạt động tốt. Việc lắp đặt thiết bị tiêu xung mang lại một số tiện ích sau:

+ Bảo vệ cho bơm khỏi áp lực phản hồi, kéo dài tuổi thọ bơm

+ Tránh rung động dọc theo đường ống đẩy

+ Làm cho dòng chảy đều, có lợi cho công nghệ sử dụng

Dao động xung của lưu lượng, là một tính chất có hại đối với tất cả các loại bơm định lượng, bởi vậy có thể tránh hiện tượng này ta lắp thêm bộ tiêu xung ở đầu ra

8. Lắp đặt đồng hồ đo áp lực cho máy bơm định lượng

Để kiểm tra quá trình hoạt động của bơm định lượng, chúng ta phải lắp đặt một đồng hồ đo áp lực ở tại đầu đẩy của bơm.

Đồng hồ đo áp lực sẽ chỉ ra áp lực làm việc thực tế của bơm định lượng. Gía trị này không được vượt quá áp lực làm việc lớn nhất của bơm

9. Hệ thống lắp đặt chuẩn cho bơm định lượng

DẦU BÔI TRƠN CHO HỘP GIẢM TỐC MÁY BƠM ĐỊNH LƯỢNG

1. Tra dầu và loại dầu bôi trơn

Tháo nút tra dầu ở trên vỏ máy bơm định lượng và châm dầu bôi trơn vào.

Loại dầu tra và thể tích dầu tra cần tham khảo theo bảng F sau đây

Vị trí nút tra dầu, xả dầu, kính thăm dầu tra được thể hiện sau:

2. Một số lưu ý trước khi khởi động máy bơm định lượng

Trước khi khởi động bơm định lượng cần phải đảm bảo các yêu cầu sau:

+ Trước khi khởi động phải đảm bảo rằng bệ đỡ của bơm phải phẳng và chắc chắn. Không lắp đặt bơm trực tiếp lên nền bê tong

+ Cố định bơm vào bệ đỡ bằng bulong tại đế bơm

+ Đảm bảo rằng van của bơm phải thẳng góc với mặt đất

+ Trước khi đấu nối ống với bơm, cần phải súc rửa ống bằng nước, đặc biệt là ở ống hút và bể hút. (Nếu không làm vệ sinh bể, đường ống trước khi khởi động thì bơm sẽ bị tắc vì hút phải rác như vảy hàn, đất cát,…)

+ Đường ống phải có bộ đỡ riêng để tránh lực căng trên đầu bơm định lượng. Do đó, ngoài việc bệ đỡ, máy bơm định lượng cần phải có một khung đỡ cho cả ống hút và đẩy.

+ Cần kiểm tra kỹ đầu nối ống hay đầu bích đã kín khít chưa. Nếu không khí lọt được vào ống thì sẽ ảnh hưởng đến việc mồi bơm.

3. Quy trình khởi động máy bơm định lượng

Thực hiện theo chỉ dẫn sau:

+ Khi bơm định lượng không hoạt động, kiểm tra dầu qua kính thăm dầu

+ Kiểm tra các đầu đấu nối điện, kiểm tra chiều quay động cơ (chiều chiều mũi tên ghi trên thân động cơ)

Phải đảm bảo các rằng các van đóng ngắt ở đầu hút và đầu đẩy phải được mở

+ Kiểm tra xem dung dịch bơm có bị đóng rắn hoặc gây tắc trong ống không

+ Khi lần đầu khởi động, áp lực đầu đẩy càng thấp các tốt và vị trí núm điều chỉnh lưu lượng đặt ở vị trí 20%, duy trì trong 3 – 5 phút. Tăng dần lưu lượng đến giá trị lớn nhất, sau đó đặt áp lực đến áp lực làm việc của bơm.

+ Trong quá trình vận hành ban đầu của bơm định lượng, cần kiểm tra áp lực đầu đẩy bằng đồng hồ đo áp, giá trị áp lực (dao động xung quanh điểm làm việc) không được vượt quá áp lực làm việc lớn nhất.

MỘT SỐ SỰ CỐ THƯỜNG XẢY RA KHI KHỞI ĐỘNG MÁY BƠM ĐỊNH LƯỢNG

1. Bơm định lượng không bơm được dung dịch

NGUYÊN NHÂN	CÁCH KHẮC PHỤC
Không khí đi vào đường ống hút qua các vị trí đấu nối	Kiểm tra lại các mối nối
Không khí bị giữ lại trong bơm	Tổng lưu lượng của bơm nên lớn nhất, nếu không thì nới lỏng đầu đẩy của bơm đến khi có dung dịch chảy ra
Chiều sâu hút quá lớn	Giảm bớt chiều sâu hút
Áp suất bay hơi của dung dịch quá cao	Tăng áp suất thủy tĩnh ở đầu hút của bơm
Độ nhớt dung dịch quá cao	Lắp đặt đường ống hút có đường kính lớn hơn. Tăng áp suất thủy tĩnh ở đầu hút của bơm
Đường ống hút bị tắc hoặc van đóng	Kiểm tra lại
Bộ lọc ở đầu hút bị tắc	Vệ sinh lại
Van bơm bị tắc do các chất bẩn đi vào từ đầu hút	Tháo van và vệ sinh một cách cẩn thận

2. Lưu lượng bất thường hoặc cao hơn so với yêu cầu

NGUYÊN NHÂN	CÁCH KHẮC PHỤC
Áp lực thủy tĩnh đầu hút cao hơn áp lực đầu đẩy	Tăng áp lực đầu đẩy bằng cách lắp van tạo áp lực ngược
Van tạo áp lực ngược bị tắc ở vị trí mở hoặc áp lực đặt quá thấp so với áp lực đầu hút	Kiểm tra
Van của bơm bị kẹt ở vị trí mở	Kiểm tra

3. Bảo dưỡng định kỳ

Kiểm tra mức dầu định kỳ: Cứ sau 10.000 giờ làm việc thì thay dầu

Trong trường hợp lưu lượng máy bơm thấp và bất thường, kiểm tra các bộ phận sau

+ Trước tiên tham khảo hình vẽ đầu bơm định lượng

+ Chú ý đến trình tự sắp xếp các bộ phận của van, mỗi một bi van sẽ nằm trên phần đế bi.

+ Lần lượt nới ốc ở các đầu hút và đầu đẩy bằng một tuốc nơ vít. Kiểm tra các bộ phận có sạch và ở trạng thái tốt không. Lau chùi sạch sẽ cẩn thận tất cả các bộ phận như bi van, ổ đỡ van, trục dẫn hướng và thân van

V. CÁCH BẢO DƯỠNG KHẮC PHỤC MÁY BƠM ĐỊNH LƯỢNG

Chúng tôi khuyến nghị nên mua một số thiết bị chính hãng để bảo dưỡng, tránh sử dụng một số phụ tùng không chính hãng, dẫn đến tình trạng hoạt động không tốt, gây hư hỏng các thiết bị liên quan khác của máy bơm định lượng. Một số phụ tùng cần được kiểm tra, bảo dưỡng và thay thế định kỳ, theo bảng bên dưới:

1. Trình tự thay thế và bảo dưỡng chi tiết đầu máy bơm định lượng

Theo theo quy trình sau:

A) Tháo bộ phận van đầu hút/đẩy (vị trí 14)

• Ghi nhớ lại thứ tự sắp xếp của các chi tiết trong van
• Rút van ra
• Vệ sinh sạch sẽ ổ đỡ, đặc biệt là 2 viên bi (Vị trí 15)
• Nếu cần thiết thì thay ổ đỡ và van
• Lắp ráp lại van theo thứ tự chính xác
• Vít lại vỏ van

B) Tháo bộ phận màng bơm (vị trí 32)

• Tháo đinh vít khỏi đầu bơm (vị trí 29)
• Tháo đầu bơm (vị trí 21)
• Tháo màng bơm (vị trí 32) bằng cách quay nó theo chiều kim đồng hồ
• Trước khi vặn màng chặt lại cần phải bôi trơn các đường ren (vị trí 102) (đường rãnh ren ở đỉnh cuối của khe trượt)
• Xiết chặt lại màng bơm và đảm bảo rằng nó đi vào đến vị trí cuối cùng
• Ráp lại đầu bơm ( vị trí 21),kiểm tra sự sắp xếp của các bộ phận của van xem có đúng vị trí không.
• Dần dần vít lại các đinh vít (vị trí 29),chú ý không xiết quá chặt

2. Một số sự cố xảy ra khi vận hành máy bơm định lượng

NGUYÊN NHÂN	CÁCH KHẮC PHỤC
Không khí đi vào đường ống hút qua các vị trí đấu nối	Kiểm tra lại các mối nối
Không khí bị giữ lại trong bơm	Cho bơm chạy lại với lưu lượng tối đa trong thời gian ngắn
Chiều sâu hút quá lớn	Giảm bớt chiều sâu hút
Áp suất bay hơi của dung dịch quá cao	Tăng áp suất thủy tĩnh ở đầu hút của bơm
Độ nhớt dung dịch quá cao	Lắp đặt đường ống hút có đường kính lớn hơn. Tăng áp suất thủy tĩnh ở đầu hút của bơm
Nhiệt độ bơm cao	Tăng áp suất thủy tĩnh ở đầu hút của bơm
Đường ống hút bị tắc hoặc van đóng	Kiểm tra lại
Bộ lọc ở đầu hút bị tắc	Vệ sinh lại
Van an toàn cài đặt áp suất quá thấp	Kiểm tra lại
Thùng chứa kín khít, hoặc không có lỗ thông hơi	Kiểm tra

* Lưu lượng không đúng hoặc cao hơn yêu cầu

NGUYÊN NHÂN	CÁCH KHẮC PHỤC
Áp suất đầu hút cao hơn áp suất đầu đẩy	Tăng áp suất đầu đẩy thấp hơn so với đầu hút 0.3 – 0.5 kg/cm2
Van tạo áp lực ngược bị kẹt tại vị trí mở vì bẩn hoặc áp lực cài đặt quá thấp	Kiểm tra
Van của bơm bị kẹt ở vị trí mở	Kiểm tra